Ενότητα 2: ΠΡΌΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΉΤΩΝ ΤΡΟΦΊΜΩΝ

Ποσότητες αποβλήτων τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ως απόβλητα τροφίμων ορίζονται τα τρόφιμα που έχουν διατεθεί ως απόβλητα (τρόφιμα όπως ορίζονται στη Γενική Νομοθεσία για τα τρόφιμα). Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι ο ορισμός των «τροφίμων» περιλαμβάνει τα τρόφιμα στο σύνολό τους, κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων από το αγρόκτημα μέχρι το πιρούνι (δηλ. από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση). Εκτός από τα βρώσιμα μέρη, τα τρόφιμα περιλαμβάνουν μη βρώσιμα μέρη, τα οποία δεν διαχωρίστηκαν από τα βρώσιμα μέρη κατά την αρχική παραγωγή του τρόφιμου, όπως τα κόκαλα ζώων που συνδέονται με το κρέας που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση. Επομένως, τα απόβλητα τροφίμων μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορα μέρη που προορίζονται για κατανάλωση καθώς και μέρη που δεν προορίζονται για κατανάλωση.

Τα απόβλητα τροφίμων περιλαμβάνουν:

• Ολόκληρα τρόφιμα ή τμήματα τροφίμων που οι άνθρωποι θα μπορούσαν να φάνε αλλά πετιούνται. (π.χ. ακατέργαστο γάλα που χύθηκε σε γαλακτοβιομηχανία, πλεόνασμα απούλητων λαχανικών σε σούπερ μάρκετ, πλεόνασμα φαγητού που ετοιμάστηκε στο σπίτι και δεν καταναλώθηκε ή αποφάγια που απορρίφθηκαν μετά από γεύμα σε εστιατόριο.
• Στοιχεία που σχετίζονται με τρόφιμα (πχ. κόκαλα ψαριών, τσόφλια αυγών ή κουκούτσια/φλούδες φρούτων) που δεν προορίζονται για κατανάλωση. Ο ορισμός και ο χειρισμός των «μη βρώσιμων μερών» ποικίλλει ανάλογα με τις γεωγραφικές/εθνοτικές/καταναλωτικές ομάδες. Για παράδειγμα, κάποιοι άνθρωποι ξεφλουδίζουν τα μήλα, ενώ άλλοι τρώνε ολόκληρο το φρούτο, συμπεριλαμβανομένου του πυρήνα και των σπόρων. Σε ορισμένα μέρη, τα πόδια κοτόπουλου θεωρούνται τροφή, ενώ σε άλλα μέρη, τα πόδια κοτόπουλου πετιούνται. Η παραγωγή μη βρώσιμου μερών θα μπορούσε να μειωθεί, για παράδειγμα αποφεύγοντας το υπερβολικό ξεφλούδισμα των λαχανικών, αλλά δεν μπορεί να αποφευχθεί εντελώς. Ωστόσο, μπορεί να βελτιωθεί ο τρόπος χειρισμού και ανακύκλωσης αυτών των αποβλήτων τροφίμων.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, τα υλικά που δεν λογίζονται ως τρόφιμα είναι εκείνα που χάνονται πριν γίνουν τρόφιμα, όπως πχ συμβαίνει στην πρωτογενή παραγωγή στο στάδιο πριν από τη συγκομιδή των καλλιεργειών ή κατά την εκτροφή των ζώων ή τρόφιμα που δεν επιτράπηκε να εισέλθουν στην αγορά τροφίμων, λόγω μόλυνσης, ασθενειών των ζώων κ.λπ.

Σε επίπεδο ΕΕ, ο συνολικός όγκος των αποβλήτων τροφίμων που καταγράφηκε το 2021 ξεπέρασε τους 58 εκατομμύρια τόνους νωπής μάζας. Μεταξύ αυτών, τα οικιακά απόβλητα τροφίμων αντιπροσώπευαν πάνω από τους 31 εκατομμύρια τόνους, δηλ. το 54% του συνόλου. Ο τομέας της βιομηχανικής επεξεργασίας και παραγωγής μεταποίησης ακολούθησε ως ο δεύτερος μεγαλύτερος συνεισφέρων, αποτελώντας το 21% του συνόλου, με μετρούμενο όγκο αποβλήτων τροφίμων που ξεπέρασε τους 12 εκατομμύρια τόνους νωπής μάζας.

Το υπόλοιπο μέρος των αποβλήτων τροφίμων κατανεμήθηκε σε διάφορους τομείς: πρωτογενής παραγωγή (5 εκατομμύρια τόνοι, συνεισφέροντας το 9% του συνόλου), εστιατόρια και υπηρεσίες εστίασης (πάνω από 5 εκατομμύρια τόνους, επίσης 9% του συνόλου), και λιανικό εμπόριο και άλλοι τομείς διανομής τροφίμων (λίγο πάνω από 4 εκατομμύρια τόνους, αποτελώντας το 7% του συνόλου). Τα στατιστικά αυτά στοιχεία παρουσιάζονται στο Σχήμα 1. 

Εξετάζοντας προσεκτικά τις συγκεκριμένες ομάδες τροφίμων, υπολογίζεται ότι τα φρούτα (27%) και τα λαχανικά (20%) είναι οι ομάδες τροφίμων που παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες (σε απόλυτες τιμές) απορριμμάτων τροφίμων και ακολουθούν τα δημητριακά (13%) και οι πατάτες (10%), το κρέας (10%), τα γαλακτομικά (9%), τα ψάρια και τα αυγά (5%) και προϊόντα ελαιοπαραγωγής και ζαχαρότευτλα (κάθε ένα από 3%) (Σχήμα 2).

Ωστόσο, η σχέση μεταξύ των διαθέσιμων τροφίμων στην αρχή της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και των αποβλήτων τροφίμων σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, διαφέρει από τις αναλογίες της συνολικής ποσότητας των αποβλήτων τροφίμων. Aνά ομάδα τροφίμων στην ΕΕ δίνονται: κρέας 10%, ψάρια 25%, γαλακτοκομικά 3%, αυγά 20%, δημητριακά 8%, φρούτα 23%, λαχανικά 19%, πατάτες 16%, ζαχαρότευτλα και άλλες βιομηχανικές καλλιέργειες (5%).

Τα απόβλητα τροφίμων συμβάλλουν σημαντικά στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η απώλεια και η σπατάλη τροφίμων αντιπροσωπεύουν το 8% των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (4,4 γιγατόνοι διοξειδίου του άνθρακα ετησίως), που σημαίνει ότι απαιτούνται σημαντικές μειώσεις. Όταν τα τρόφιμα πετιούνται, όλοι οι πόροι που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, τη μεταφορά και τη συσκευασία αυτών των τροφίμων σπαταλούνται επίσης. Αυτό περιλαμβάνει νερό, γη, ενέργεια και χημικές ουσίες. Επιπλέον, τα τρόφιμα που σαπίζουν στις χωματερές παράγουν μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Η μείωση των αποβλήτων τροφίμων μπορεί να μειώσει την ανάγκη για νέα παραγωγή τροφίμων, μειώνοντας με τη σειρά της την προβλεπόμενη αποψίλωση των δασών, την απώλεια βιοποικιλότητας, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τη ρύπανση του νερού και τη λειψυδρία (Σχήμα 3).

Για να μεγιστοποιηθούν τα περιβαλλοντικά οφέλη από τα σχέδια και τα προγράμματα μείωσης της απώλειας τροφίμων και των αποβλήτων, πρέπει να ληφθούν υπόψη τρία βασικά σημεία:

1. Τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά οφέλη μπορούν να επιτευχθούν μέσω της πρόληψης και όχι της ανακύκλωσης .
2. Τα μεγαλύτερα οφέλη για την ενέργεια και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μπορούν να ληφθούν με τη μείωση της σπατάλης τροφίμων από τα νοικοκυριά και τα εστιατόρια .
3. Η εστίαση στη μείωση της σπατάλης τροφίμων από τα τρόφιμα με μεγαλύτερη κατανάλωση πόρων, όπως τα ζωικά προϊόντα και τα φρούτα και τα λαχανικά, μπορεί να αποφέρει τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά οφέλη.

Κατά τον υπολογισμό της εξοικονόμησης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού στο οποίο επιτεύχθηκε η μείωση και η κατηγορία τροφίμων στην οποία αποτράπηκαν τα απόβλητα. Τα πραγματικά περιβαλλοντικά οφέλη μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω της πρόληψης (δηλαδή της μείωσης στην πηγή) των αποβλήτων τροφίμων. Η ανακύκλωση των αποβλήτων τροφίμων δεν θα επιτύχει αυτά τα οφέλη. Το στάδιο της κατανάλωσης θα μπορούσε να χωριστεί σε τρεις τομείς: υπηρεσίες τροφίμων (εστιατόρια), υπηρεσίες τροφίμων σε ιδρύματα (σχολεία και νοσοκομεία) και νοικοκυριά. Η μείωση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων σε κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού θα μπορούσε να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, από το χωράφι μέχρι τον καταναλωτή, κατά 8 έως 10%. Ωστόσο, περισσότερο από το 80% της αντίστοιχης μείωσης αφορά τις απώλειες και τα απόβλητα τροφίμων που παράγονται στην επεξεργασία τροφίμων, τα εστιατόρια και τα νοικοκυριά. Ειδικότερα, οι μεγαλύτερες μειώσεις στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και στη χρήση ενέργειας θα μπορούσαν να επιτευχθούν κατά το ήμισυ με τη μείωση των απωλειών και των αποβλήτων τροφίμων στα εστιατόρια!

Οι βασικοί λόγοι και τα σημαντικά σημεία στην παραγωγή αποβλήτων τροφίμων μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Τέσσερα στάδια προσδιορίζονται ως σημαντικά για τη δημιουργία απωλειών και αποβλήτων τροφίμων: στάδιο πρωτογενούς παραγωγής, στάδιο επεξεργασίας και κατασκευής, στάδιο λιανικής και στάδιο καταναλωτή . Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4, μπορεί να παρατηρηθεί ότι το ποσοστό απωλειών του κάθε σταδίου εξαρτάται σημαντικά από τη γεωγραφική περιοχή και την τεχνολογική ανάπτυξη των χωρών. Τα τρόφιμα σπαταλούνται σε μεγάλο βαθμό σε επίπεδο καταναλωτή σε χώρες μεσαίου και υψηλού εισοδήματος σε σύγκριση με χώρες χαμηλού εισοδήματος, ενώ αντίθετα, σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, η απώλεια τροφίμων συμβαίνει κυρίως λόγω συγκεκριμένων τεχνικών περιορισμών (πχ. τεχνικές συγκομιδής, αποθήκευση και εγκαταστάσεις ψύξης σε δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες, υποδομές, συστήματα συσκευασίας και εμπορίας).

Η παραγωγή απωλειών και αποβλήτων τροφίμων στο στάδιο της πρωτογενούς παραγωγής επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τρεις παράγοντες: την υπερπαραγωγή, τα αισθητικά πρότυπα των προϊόντων και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες (καιρικές συνθήκες και παράσιτα).

Υπάρχουν σημαντικά βήματα μπορούν να υιοθετηθούν από τους ενδιαφερόμενους φορείς που εμπλέκονται στα δύο πρώτα στάδια (πρωτογενής παραγωγή και στάδιο επεξεργασίας και παραγωγής), μειώνοντας έτσι τις συνολικές απώλειες και τα απόβλητα τροφίμων:

Συντονισμός της προσφοράς στην αγορά: Συντονίζοντας τον προγραμματισμό της πρωτογενούς παραγωγής και διαφοροποιώντας τα χρονοδιαγράμματα παραγωγής και συγκομιδής σύμφωνα με τις απαιτήσεις της αγοράς, οι οργανώσεις παραγωγών τροφίμων μπορούν να βοηθήσουν τους μικροκαλλιεργητές να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες. Αυτό μπορεί να αντιμετωπίσει τις διακυμάνσεις των τιμών της αγοράς που σχετίζονται με τις εποχιακές διακυμάνσεις της προσφοράς και της ζήτησης, οδηγώντας σε λιγότερες απώλειες.

Συντονισμός της παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών για την αποφυγή πρόωρης συγκομιδής: Οι αγρότες με χαμηλό εισόδημα αναγκάζονται συχνά λόγω οικονομικών περιορισμών να συγκομίζουν τις καλλιέργειές τους νωρίς, γεγονός που μειώνει τη διατροφική και εμπορική αξία της καλλιέργειας. Οι ενώσεις παραγωγών τροφίμων μπορούν να συντονίσουν τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες για τα σπίτια και τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, μειώνοντας έτσι την ανάγκη των γεωργών να συγκομίσουν πολύ νωρίς.

Καινοτομίες για την προσθήκη αξίας με χαμηλό κόστος: Οι ομάδες παραγωγών τροφίμων μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προσθήκη αξίας και στη μείωση των απωλειών των μελών της οργάνωσής τους μέσω οργανωτικών και διαχειριστικών καινοτομιών, υποστηρίζοντας δραστηριότητες όπως ο προγραμματισμός της παραγωγής, η διαλογή, η ταξινόμηση και η μεταφορά.

Βελτιωμένες εγκαταστάσεις και υποδομές αποθήκευσης: Προκειμένου να διατηρηθούν με ασφάλεια τα νωπά προϊόντα, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, το κρέας και τα ψάρια, οι ενώσεις παραγωγών τροφίμων διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην πίεση του δημόσιου και του εμπορικού τομέα για επενδύσεις σε τοπικές υπηρεσίες επεξεργασίας τροφίμων, μεταφορές και εγκαταστάσεις αποθήκευσης.

Εκπαίδευση στα πρότυπα τροφίμων: Η μη συμμόρφωση με τα ελάχιστα πρότυπα ασφάλειας τροφίμων (πχ ρύθμιση των φυσικών τοξινών, έλεγχος του μολυσμένου νερού, υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων, υπολείμματα κτηνιατρικών φαρμάκων και ανθυγιεινές συνθήκες χειρισμού και αποθήκευσης) μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες τροφίμων και, σε ακραίες περιπτώσεις, σε επιπτώσεις στην υγεία και στο καθεστώς επισιτιστικής ασφάλειας των χωρών.

Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί σημαντικό οικονομικό ζήτημα λόγω της ενδεχόμενης απώλειας πόρων. Τόσο οι καταναλωτές όσο και οι επιχειρήσεις υφίστανται οικονομικές απώλειες όταν σπαταλούνται τρόφιμα. Για τους καταναλωτές, αυτό σημαίνει έξοδα για την αγορά τροφίμων που δεν καταναλώνονται ποτέ. Για τις επιχειρήσεις, σημαίνει απώλεια εσόδων και μειωμένη ανταγωνιστικότητα και κερδοφορία . Ωστόσο, τόσο οι καταναλωτές όσο και οι παραγωγοί αποτελούν μέρος του τρέχοντος οικονομικού συστήματος και αλληλοεπιδρούν αμοιβαία. Οι προτιμήσεις των καταναλωτών είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παραγωγών τροφίμων και, κατά συνέπεια, τη δημιουργία αποβλήτων τροφίμων. Η σπατάλη τροφίμων επηρεάζει επίσης την τιμολογιακή πολιτική. Τα υψηλότερα απόβλητα συνδέονται άμεσα με τη ζήτηση προϊόντων, η οποία οδηγεί σε αύξηση των τιμών των διαθέσιμων αποθεμάτων τροφίμων. Ως αποτέλεσμα, τα άτομα με χαμηλότερο/ελάχιστο εισόδημα, που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά να ξοδέψουν περισσότερα χρήματα σε τρόφιμα, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Ως εκ τούτου, από οικονομική άποψη, η σπατάλη τροφίμων επηρεάζει την επισιτιστική ασφάλεια, καθώς οι πόροι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διατροφή των ατόμων που έχουν ανάγκη καταλήγουν να σπαταλούνται.

Βήματα για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων:

1. Άρνηση: Απορρίψτε ό,τι δεν χρειάζεστε. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αποφύγετε τη σπατάλη είναι να αρχίσετε να την απορρίπτετε. Αρχίστε να χρησιμοποιείτε τη λέξη «ΟΧΙ».
2. Μείωση: Μη υπερβάλετε σε αυτό που χρειάζεστε και εφαρμόστε τη λιτότητα στη ζωή σας. Ας σκεφτόμαστε πριν από κάθε αγορά, αν το χρειαζόμαστε πραγματικά. Ας μην ξεχνάμε ότι η σημερινή μας αγορά είναι η πιθανή αυριανή μας σπατάλη.
3. Δωρεά: Δεν χρειάζεται να πετάμε στα σκουπίδια ό,τι αγοράζουμε και δε χρειαζόμαστε πλέον. Ας προσπαθήσουμε να τα συλλέξουμε και να κάνουμε δωρεά σε όσους έχουν ανάγκη και επομένως να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τους αρχικούς πόρους.
4. Κομποστοποίηση: Έως και το 90% των οικιακών απορριμμάτων τροφίμων είναι βιοαποδομήσιμα απόβλητα και μπορούν να κομποστοποιηθούν. Αυτό που προκύπτει είναι λίπασμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κήπο ή στο μπαλκόνι, αντί του βιομηχανικού λιπάσματος.

Μέτρηση των απορριμμάτων τροφίμων

Όταν ασχολούμαστε με το ζήτημα της μέτρησης των αποβλήτων τροφίμων, είναι σημαντικό να εξετάσουμε μεθόδους που ταιριάζουν σε διαφορετικούς τομείς, όπως τον τομέα Ho.Re.Ca. Έτσι, επικεντρωνόμαστε σε δύο κύριες βάσεις δεδομένων: στα στατιστικά στοιχεία της ΕΕ (EU Statistics) και στον Δείκτη Αποβλήτων Τροφίμων (Food Waste Index), καθώς και στο πώς χρησιμοποιούνται οι εν λόγω βάσεις σε αυτούς τους τομείς. Διερευνούμε επίσης μεθόδους σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τη μέτρηση των απορριμμάτων τροφίμων σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού. Η κατανόηση αυτών των μεθόδων μας βοηθά να δούμε πώς γίνεται ο χειρισμός των απορριμμάτων τροφίμων σε αυτούς τους τομείς, κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη καλύτερων στρατηγικών μείωσης τους και βιώσιμων πρακτικών. Οργανώσεις όπως η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (Food and Agriculture Organization –  FAO) αντιμετωπίζουν προκλήσεις στις πρακτικές τυποποίησης παγκοσμίως, καθώς δεν είναι σαφές εάν μπορούν να εφαρμοστούν κοινές προσεγγίσεις για όλα τα διαφορετικά πολιτιστικά και οικονομικά περιβάλλοντα.

Μεθοδολογίες για τη μέτρηση των απορριμμάτων τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), γίνεται προσπάθεια να καθιερωθεί μια παγκοσμίως αποδεκτή μέθοδος μέτρησης απορριμμάτων τροφίμων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει λάβει μέτρα για την ανάπτυξη κοινών κατευθυντήριων γραμμών και πρωτοκόλλων για τη μέτρηση τους μεταξύ των κρατών μελών. Συλλέγει δεδομένα για τα απορρίμματα τροφίμων μέσω διαφόρων διαύλων, συμπεριλαμβανομένων εθνικών ερευνών, μελετών σύνθεσης αποβλήτων και συστημάτων στατιστικής αναφοράς. Οι στατιστικές της ΕΕ παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την ποσότητα και τις πηγές των απορριμμάτων τροφίμων στα κράτη μέλη.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ χρησιμοποιούν μια τυποποιημένη μεθοδολογία, που περιγράφεται στο παράρτημα III της κατ’ εξουσιοδότηση απόφασης (ΕΕ) 2019/1597 της Επιτροπής (Κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση – 2019/1597 – EL – EUR-Lex (europa.eu) ), για τον ποσοτικό προσδιορισμό της σπατάλης τροφίμων σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.

Για να εξασφαλιστεί η συνοχή, η σπατάλη τροφίμων αναφέρεται με βάση την κατάσταση της νωπής μάζας. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας λόγω των εποχικών διακυμάνσεων στο βάρος των απορριμμάτων τροφίμων, που επηρεάζονται από παράγοντες όπως η απώλεια νερού μέσω της εξάτμισης, ιδιαίτερα εμφανής κατά τους θερμότερους μήνες ή όταν η συλλογή των απορριμμάτων δεν είναι καθημερινή. Έτσι, τα δεδομένα για τα απόβλητα τροφίμων αναφέρονται σε τόνους νωπής μάζας.

Η Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα (2008/98/ΕΚ) ( EUR-Lex – 02008L0098-20180705 – EL – EUR-Lex (europa.eu) ) επιβάλλει την υποβολή ετήσιων εκθέσεων για τα επίπεδα απορριμμάτων τροφίμων. Η κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση της Επιτροπής (ΕΕ) 2019/1597 ( Κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση – 2019/1597 – EL – EUR-Lex (europa.eu) ) θεσπίζει κοινή μεθοδολογία και πρότυπα ποιότητας για τη μέτρηση των επιπέδων αποβλήτων τροφίμων, ενώ η εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2019/ 2000 ( Εκτελεστική απόφαση – 2019/2000 – EL – EUR-Lex (europa.eu) ) παρέχει τη μορφή αναφοράς.

Το πεδίο μέτρησης των απορριμμάτων τροφίμων περιγράφεται στο άρθρο 1 αυτού του εγγράφου. Συνοπτικά αναφέρονται τα εξής:

• Οι ποσότητες πρέπει να αξιολογούνται και να κατανέμονται χωριστά για διαφορετικά στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.
• Η μέτρηση θα πρέπει να περιλαμβάνει απόβλητα που ταξινομούνται σε συγκεκριμένους κωδικούς. Τα παραδείγματα των κωδικών στον τομέα Ho.Re.Ca. είναι 20 01 08 για βιοαποδομήσιμα απόβλητα κουζίνας και καντίνας, 20 01 25 για βρώσιμα έλαια και λίπη και 20 03 01 για μικτά αστικά απόβλητα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε μια τυποποιημένη μορφή αναφοράς για τις χώρες της ΕΕ για την παρακολούθηση της προόδου τους με την πάροδο του χρόνου. Η επισκόπηση της ποσοτικοποίησης των αποβλήτων τροφίμων παρουσιάζεται στο Σχήμα 5 .

1. Συλλογή δεδομένων:

Η συλλογή δεδομένων μπορεί να πραγματοποιηθεί χρησιμοποιώντας είτε άμεσες είτε έμμεσες μετρήσεις. Οι άμεσες μετρήσεις περιλαμβάνουν τη συλλογή πρωτογενών δεδομένων και συνήθως απαιτούν περισσότερους πόρους. Κατά συνέπεια, εφαρμόζονται συχνά σε συγκεκριμένα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού, με τη συμμετοχή περιορισμένου αριθμού συμμετεχόντων στη συλλογή δεδομένων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη αντιπροσωπευτικότητας. Αντίθετα, οι έμμεσες μετρήσεις συγκεντρώνουν δευτερεύοντα δεδομένα, τα οποία μπορούν να είναι πιο προσαρμόσιμα σε ευρύτερα αναλυτικά όρια και να παρέχουν μια ολοκληρωμένη επισκόπηση σε επίπεδο χώρας ή περιοχής. Πολλές μελέτες στη βιβλιογραφία βασίζονται κυρίως σε προσεγγίσεις έμμεσων μετρήσεων, ιδιαίτερα εκείνες που με τη σειρά τους βασίζονται αποκλειστικά σε βιβλιογραφικά δεδομένα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι εκτιμήσεις συχνά αλληλοεξαρτώνται μεταξύ τους και βασίζονται σε περιορισμένο αριθμό δημοσιεύσεων.

Οι περιγραφές των άμεσων μεθόδων παρουσιάζονται παρακάτω:

• Ανάλυση σύνθεσης αποβλήτων (Waste Composition Analysis – WCA) – ο φυσικός διαχωρισμός, η ζύγιση και η κατηγοριοποίηση των αποβλήτων περιλαμβάνει τον διαχωρισμό τους από άλλα υλικά που δεν αποτελούν απόβλητα. Αυτή η μέθοδος βοηθά στον εντοπισμό και την κατανόηση των διαφόρων συστατικών των απορριμμάτων τροφίμων, όπως οι διαφορετικοί τύποι κατηγοριών τροφίμων ή η αναλογία σε βρώσιμα και μη βρώσιμα μέρη.
• Ζύγιση – η χρήση ζυγών για τη μέτρηση του βάρους των αποβλήτων, πριν και μετά την WCA
• Συλλογή σκουπιδιών – διαχωρισμός των αποβλήτων τροφίμων από άλλες κατηγορίες απορριμμάτων για να εξακριβωθεί τόσο το βάρος όσο και η αναλογία του αποβλήτων, πριν και μετά την WCA
• Έρευνες – συλλογή δεδομένων μέσω ερωτηματολογίων για τις στάσεις, τις πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές ατόμων ή οντοτήτων σχετικά με τα απορρίμματα τροφίμων.
• Ημερολόγια – συλλογή καθημερινών δεδομένων σχετικά με την ποσότητα και τον τύπο των αποβλήτων για μια καθορισμένη χρονική περίοδο.
• Εγγραφές – υπολογισμός της ποσότητας αποβλήτων με βάση τις συλλεγμένες πληροφορίες που δεν προορίζονταν αρχικά για τέτοια χρήση, όπως αρχεία αποθήκης.
• Παρατήρηση – αξιολόγηση του όγκου των αποβλήτων απορριμμάτων είτε μετρώντας είτε χρησιμοποιώντας κλίμακες με πολλαπλά σημεία για να αξιολογήσετε οπτικά τα υπολείμματα φαγητού.

Οι περιγραφές των έμμεσων μεθόδων είναι οι εξής:

• Μοντελοποίηση – υπολογισμός της ποσότητας των αποβλήτων χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα που λαμβάνουν υπόψη τους παράγοντες που σχετίζονται με την παραγωγή τους.
• Ισορροπία μάζας – υπολογισμός των αποβλήτων τροφίμων συγκρίνοντας εισροές (όπως συστατικά σε εργοστάσιο) και εκροές (όπως προϊόντα που παρασκευάζονται), λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις αλλαγές στα επίπεδα αποθέματος και τις αλλαγές στο βάρος των τροφίμων κατά την επεξεργασία (πχ. εξάτμιση νερού κατά το μαγείρεμα).
• Χρήση εξουσιοδοτημένων δεδομένων – χρήση δεδομένων από εταιρείες ή στατιστικές υπηρεσίες, που συχνά χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία συγκεντρωτικών εκτιμήσεων αποβλήτων τροφίμων.
• Χρήση βιβλιογραφικών δεδομένων – χρήση δεδομένων απευθείας από πηγές βιβλιογραφίας ή υπολογισμός της ποσότητας των αποβλήτων με βάση πληροφορίες που αναφέρονται σε άλλες δημοσιεύσεις.

Η επιλογή των μεθόδων επηρεάζει σημαντικά τα αποτελέσματα και εξαρτάται από τους στόχους της μελέτης, συμπεριλαμβανομένου του επιθυμητού επιπέδου βάθους, ακρίβειας, αξιοπιστίας και διαθέσιμων πόρων (όπως χρόνος και προϋπολογισμός). Μεταξύ των άμεσων μεθόδων, η ζύγιση και η συλλογή απορριμμάτων παρέχουν ακριβή, αντικειμενικά και αξιόπιστα δεδομένα, αλλά είναι χρονοβόρες και δαπανηρές. Αντίθετα, η παρατήρηση ή η τήρηση αρχείων απαιτούν λιγότερο χρόνο και οικονομικούς πόρους, ωστόσο τα δεδομένα μπορεί να είναι λιγότερο ακριβή λόγω προσωπικών αντιλήψεων, μεθόδων συλλογής δεδομένων και υποκειμενικότητας του παρατηρητή. Οι έρευνες και τα ημερολόγια επιτυγχάνουν μια ισορροπία μεταξύ της αποδοτικότητας των πόρων και της αξιοπιστίας.

Οι έμμεσες μέθοδοι προτιμώνται συνήθως λόγω του χαμηλότερου κόστους και των απαιτήσεων χρόνου σε σύγκριση με τις άμεσες μεθόδους, αλλά η ακρίβειά τους εξαρτάται από την ποιότητα και την αντιπροσωπευτικότητα των αρχικών δεδομένων. Υπάρχουν μεθοδολογικά κενά τόσο για την απόρριψη υγρών τροφίμων στις αποχετεύσεις όσο και για τα απόβλητα που χρησιμοποιούνται για τη σίτιση ζώων, καθώς αυτά τα αυτά μπορεί να είναι δύσκολο να μετρηθούν χρησιμοποιώντας υπάρχουσες μεθόδους.

2. Προσεγγίσεις ποσοτικοποίησης:

Για μελέτες ευρωπαϊκού επιπέδου που αναφέρουν απορρίμματα τροφίμων, έχουν παρατηρηθεί οι ακόλουθες προσεγγίσεις:

• Στατιστικά στοιχεία για τα απόβλητα βασισμένα σε δεδομένα της Eurostat, τα οποία κατηγοριοποιούν τα απόβλητα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή ταξινόμηση αποβλήτων για στατιστικούς σκοπούς (EWC-Stat) και Στατιστική ταξινόμηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (NACE) αντανακλώντας τον τόπο παραγωγής των αποβλήτων.
• Ισολογισμοί τροφίμων και συντελεστές αποβλήτων που λαμβάνονται από διαφορετικές προελεύσεις.
• Ανάλυση δεδομένων από εθνικές μελέτες που διεξήχθησαν σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη μέλη, στη συνέχεια επέκταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο με ταυτόχρονη τήρηση του πλαισίου FUSIONS, που έχει στόχο την καταγραφή των αποβλήτων τροφίμων.
• Ενσωμάτωση δεδομένων από διάφορες πηγές όπως τη Διεθνή Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας, τη Eurostat, την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΑΑΤ) και επιστημονική βιβλιογραφία.
• Ενσωμάτωση των συντελεστών καθαρής πρωτογενούς παραγωγικότητας (Net Primary Production – NPP) και αποβλήτων με βάση βιβλιογραφικά δεδομένα σχετικά με την παγκόσμια NPP των καλλιεργούμενων εκτάσεων και των βοσκοτόπων, καθώς και των συντελεστών αναποτελεσματικότητας, απωλειών και αποβλήτων. Συγκεκριμένα, με αναφορά στους συντελεστές της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας για το στάδιο της κατανάλωσης.
• Ανάπτυξη ενός πολυπεριφερειακού, περιβαλλοντικά εκτεταμένου μοντέλου εισροών-εκροών αποβλήτων.

Δείκτης απορριμμάτων τροφίμων

Ο Δείκτης Αποβλήτων Τροφίμων είναι μια παγκόσμια πρωτοβουλία που αναπτύχθηκε από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) σε συνεργασία με εταίρους όπως η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και το Πρόγραμμα Δράσης για τα Απόβλητα και τους Πόρους (The Waste and Resources Action Programme – WRAP). Στοχεύει στην παροχή μιας τυποποιημένης μεθοδολογίας για τη μέτρηση της σπατάλης τροφίμων και την παρακολούθηση της προόδου προς τον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) 12.3, ο οποίος στοχεύει στη μείωση κατά το ήμισυ των κατά κεφαλήν απορριμμάτων τροφίμων σε επίπεδο λιανικής και καταναλωτή και μείωση των απωλειών τροφίμων κατά μήκος των αλυσίδων παραγωγής και εφοδιασμού έως το 2030.

Το SDG 12.3 περιλαμβάνει δείκτες που εστιάζουν στην απώλεια και τη σπατάλη τροφίμων εντός της αλυσίδας εφοδιασμού. Ο δείκτης 12.3.1(α), γνωστός ως δείκτης απώλειας τροφίμων, μετρά τις απώλειες για βασικά εμπορεύματα εντός της αλυσίδας εφοδιασμού μιας χώρας, εξαιρουμένου του σταδίου λιανικής. Ο δείκτης 12.3.1(β), που αναφέρεται ως δείκτης απορριμμάτων τροφίμων, μετρά τα απόβλητα τροφίμων που εμφανίζονται σε επίπεδο λιανικής και καταναλωτή, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών και των εγκαταστάσεων παροχής υπηρεσιών τροφίμων. Σε αντίθεση με τον δείκτη απώλειας τροφίμων, ο δείκτης απορριμμάτων τροφίμων αξιολογεί τη συνολική σπατάλη τροφίμων παρά τις απώλειες συγκεκριμένων εμπορευμάτων.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του δείκτη απορριμμάτων τροφίμων περιλαμβάνουν:

• Τυποποιημένη Μεθοδολογία που παρέχει κατευθυντήριες γραμμές για τη συλλογή δεδομένων, την ανάλυση και την αναφορά, διασφαλίζοντας τη συγκρισιμότητα και την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων.
• Η δέσμευση πολλών ενδιαφερομένων περιλαμβάνει τη συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρήσεων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ερευνητικών ιδρυμάτων, η οποία συμβάλλει στη δημιουργία συναίνεσης, στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και στην κινητοποίηση πόρων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αποβλήτων τροφίμων.
• Ολοκληρωμένη κάλυψη με την εξέταση ολόκληρου του συστήματος τροφίμων, την παροχή πληροφοριών για τους παράγοντες και τις επιπτώσεις της σπατάλης τροφίμων και τον εντοπισμό ευκαιριών για παρέμβαση.
• Η παγκόσμια προοπτική είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των αποβλήτων τροφίμων ως διασυνοριακό ζήτημα που απαιτεί συντονισμένη δράση.

Ο δείκτης απορριμμάτων τροφίμων χρησιμοποιεί μια μεθοδολογία τριών επιπέδων, όπου κάθε επίπεδο αντιπροσωπεύει μια κλιμάκωση της ακρίβειας και της χρησιμότητας των δεδομένων που συλλέγονται (Σχήμα 6).

• Το Επίπεδο 1 (αρχικό) χρησιμοποιεί τεχνικές μοντελοποίησης για την εκτίμηση της σπατάλης τροφίμων για χώρες που δεν έχουν ακόμη πραγματοποιήσει τις δικές τους μετρήσεις και περιλαμβάνουν δεδομένα από άλλες χώρες για την εκτίμηση της σπατάλης τροφίμων σε κάθε τομέα για μια δεδομένη χώρα. Το επίπεδο 1 χρησιμεύει ως βραχυπρόθεσμη υποστήριξη έως ότου αναπτυχθεί η ικανότητα για εθνική μέτρηση.
• Το Επίπεδο 2 (συνιστώμενο) περιλαμβάνει την άμεση μέτρηση των αποβλήτων τροφίμων εντός των χωρών που διεξάγεται από τις εθνικές κυβερνήσεις ή προκύπτει από άλλες εθνικές μελέτες ευθυγραμμισμένες με το καθορισμένο πλαίσιο.
• Το Επίπεδο 3 (προχωρημένο) παρέχει πρόσθετες πληροφορίες για την ενημέρωση της πολιτικής και των παρεμβάσεων που στοχεύουν στη μείωση της παραγωγής απορριμμάτων τροφίμων (διαχωρισμός ανά προορισμό, διαφοροποίηση μεταξύ βρώσιμων και μη βρώσιμων μερών, ζητήματα φύλου, κ.λπ.). Επιπλέον, το Επίπεδο 3 επεκτείνεται για να περιλαμβάνει πρόσθετους προορισμούς για απορρίμματα τροφίμων (π.χ. αποχετεύσεις, οικιακή κομποστοποίηση και ζωοτροφές).

Ο Πίνακας 1 παρουσιάζει κατάλληλες μεθόδους μέτρησης αποβλήτων τροφίμων για διαφορετικούς τομείς.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αποβλήτων τροφίμων, η μέτρηση είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της έκτασης και της δυναμικής της σπατάλης τροφίμων και τον εντοπισμό αποτελεσματικών στρατηγικών μείωσης. Η σύγκριση των στατιστικών της ΕΕ και του δείκτη απορριμμάτων τροφίμων παρέχει περισσότερες πληροφορίες για διάφορες πτυχές του ζητήματος. Επιπλέον, υπάρχουν ευκαιρίες για συνέργειες μεταξύ των στατιστικών της ΕΕ και του δείκτη απορριμμάτων τροφίμων, όπως η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, η εναρμόνιση των μεθοδολογιών μέτρησης και η υποστήριξη της χάραξης πολιτικής που βασίζεται σε στοιχεία τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Πρόληψη και διαχείριση της σπατάλης τροφίμων

Ενώ οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία έχουν επικεντρωθεί κυρίως στη μείωση της σπατάλης τροφίμων, επεκτείνονται επίσης τόσο στην απώλεια τροφίμων όσο και στην πρόληψη της σπατάλης τροφίμων, σύμφωνα με τον παγκόσμιο ΣΒΑ 12.3. Η πρακτική εφαρμογή της ιεραρχίας των αποβλήτων για την πηγή τροφίμων παρουσιάζεται στην Σχήμα 7, παρουσιάζοντας την πρόληψη των απορριμμάτων τροφίμων ως την πλέον προτιμώμενη επιλογή.

Ο κύριος στόχος της πρόληψης της σπατάλης τροφίμων πρέπει να είναι η παρέμβαση στο σημείο προέλευσης μειώνοντας την παραγωγή περίσσειας τροφίμων σε κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων (συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής, της επεξεργασίας, της διανομής και της κατανάλωσης). Εάν όντως προκύψει πλεόνασμα τροφίμων, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την ανάκτησή του και τη διασφάλιση της βέλτιστης αξιοποίησής του, ακολουθώντας την ιεραρχία της πρόληψης της σπατάλης.

1. Πρωτογενής παραγωγή – οι αγρότες θα πρέπει να υιοθετούν τεχνικές γεωργίας ακριβείας και να χρησιμοποιούν προηγμένα συστήματα παρακολούθησης για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των καλλιεργειών, την ελαχιστοποίηση των απωλειών κατά την καλλιέργεια και τη μείωση της παραγωγής πλεονάζοντος τροφής. Η έγκαιρη και επιλεκτική συγκομιδή, μαζί με την κατάλληλη εκπαίδευση για τους αγρότες, μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές και τις απώλειες των καλλιεργειών, διασφαλίζοντας ότι μόνο προϊόντα υψηλής ποιότητας φτάνουν στην αγορά. Η επένδυση σε κατάλληλες εγκαταστάσεις αποθήκευσης εξοπλισμένες με ελέγχους θερμοκρασίας και υγρασίας μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των προϊόντων και να μειώσει την αλλοίωση. Οι βέλτιστες πρακτικές για το χειρισμό, τη διαλογή και τη συσκευασία μετά τη συγκομιδή θα πρέπει να εφαρμόζονται για να ελαχιστοποιούνται οι φυσικές ζημιές και οι απώλειες.
2. Στάδιο βιομηχανικής παραγωγής – οι παραγωγοί θα πρέπει να εφαρμόζουν τις αρχές της λιτής παραγωγής, να υιοθετούν αποτελεσματικά συστήματα παρακολούθησης αποθεμάτων και πρακτικές έγκαιρης απογραφής για την ελαχιστοποίηση των πλεοναζόντων αποθεμάτων και τον εντοπισμό των πλεοναζόντων συστατικών. Θα πρέπει να εισαχθούν αυστηρά μέτρα ποιοτικού ελέγχου, μειώνοντας την πιθανότητα απόρριψης προϊόντων και ελαχιστοποιώντας τα απόβλητα.
3. Στάδιο λιανικής πώλησης – οι έμποροι λιανικής θα πρέπει να εφαρμόζουν αποτελεσματικά συστήματα διαχείρισης αποθεμάτων για να ελαχιστοποιήσουν το υπερβολικό απόθεμα και να μειώσουν την πιθανότητα τα ευπαθή προϊόντα να φτάσουν τις ημερομηνίες λήξης τους πριν από την πώληση. Επιπλέον, οι λιανοπωλητές μπορούν να εκπαιδεύσουν τους καταναλωτές σχετικά με την αξία των ατελών προϊόντων και να προσφέρουν εκπτώσεις ή προσφορές για τα αισθητικά ατελή φρούτα και λαχανικά για να αποτρέψουν την απόρριψή τους.
4. Ho.Re.Ca. – μέτρα που μπορούν να ληφθούν στον τομέα για την πρόληψη και την ελαχιστοποίηση της σπατάλης τροφίμων:

• Προχωρήστε σε ευαισθητοποίηση τόσο των πελατών όσο και του προσωπικού σχετικά με τη σημασία της πρόληψης της σπατάλης τροφίμων.

• Εφαρμόστε σωστές τεχνικές αποθήκευσης και κατάψυξης (επέκταση της διάρκειας ζωής των τροφίμων).
• Υιοθετήστε έξυπνες πρακτικές αγορών και προσφορά ευέλικτων μενού (ευθυγράμμιση των αγορών τροφίμων με την πραγματική ζήτηση, ελαχιστοποιώντας το υπερβολικό απόθεμα ευπαθών προϊόντων)

• Δώστε προτεραιότητα στη φρεσκάδα έναντι της ποσότητας αποφεύγοντας την αγορά υπερβολικών ποσοτήτων συστατικών μικρής διάρκειας.
• Χρησιμοποιήστε τα κομματάκια φαγητού και τα κόκαλα αμέσως για την προετοιμασία ζωμών και σαλτσών αντί να τα απορρίψετε, μεγιστοποιώντας τη χρήση των πόρων.
• Εφαρμόστε μέτρα ελέγχου των μερίδων και βελτιστοποιήστε τη διαχείριση των αποθεμάτων για να ελαχιστοποιήσετε την υπερβολική παραγωγή και τη σπατάλη τροφίμων.
• Βελτιώστε την ποιότητα των γευμάτων για να διασφαλίσετε την ικανοποίηση των πελατών και να μειώσετε τη σπατάλη πιάτων (με μέτρα ποιοτικού ελέγχου, εκπαίδευση προσωπικού, επενδύσεις σε εξοπλισμό κουζίνας υψηλής ποιότητας)

Επιπλέον, μπορούν να εξερευνηθούν ψηφιακές λύσεις για την αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων στον τομέα Ho.Re.Ca. Για παράδειγμα: Η Too Good to Go είναι μια εφαρμογή για κινητά που αναπτύχθηκε από μια δανική startup και λειτουργεί ως αγορά για εμπόρους λιανικής και επιχειρήσεις εστίασης για να πωλούν τα πλεονάζοντα είδη διατροφής σε μειωμένες τιμές προς το τέλος της ημέρας.

5. Επίπεδο Καταναλωτή – εκπαιδευτικές εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις επιπτώσεις της σπατάλης τροφίμων και την παροχή πρακτικών συμβουλών στους καταναλωτές για τη μείωση της σπατάλης στο σπίτι, εστιάζοντας στις σωστές τεχνικές αποθήκευσης, στον προγραμματισμό γευμάτων και στη χρήση των υπολειμμάτων. Επιπλέον, οι καταναλωτές θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ασκούν έξυπνες συνήθειες αγορών (πχ λίστες αγορών, ποσότητα σε σχέση με την ημερομηνία λήξης).
6. Δωρεά Τροφίμων – υποστηρικτική νομοθεσία και κίνητρα για τις προσπάθειες δωρεάς τροφίμων, ώστε να ενθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις να δωρίσουν τα πλεονάζοντα τρόφιμα αντί να τα πετάξουν (π.χ. φορολογικά κίνητρα ή προστασία της ευθύνης των δωρητών τροφίμων, σύναψη συνεργασιών με τράπεζες τροφίμων και φιλανθρωπικές οργανώσεις).

Η ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής απόρριψης αποβλήτων τροφίμων για τον χώρο εργασίας σας περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός σχεδίου διάθεσης απορριμμάτων τροφίμων. Είναι σημαντικό να εξετάσετε διάφορες επιλογές και να τις προσαρμόσετε ώστε να ταιριάζουν στις συγκεκριμένες απαιτήσεις του χώρου εργασίας σας:

1. Ξεκινήστε αναλύοντας τους τύπους και τις ποσότητες απορριμμάτων που δημιουργεί ο χώρος εργασίας σας. Αυτή η αξιολόγηση θα βοηθήσει στον καθορισμό των καταλληλότερων μεθόδων απόρριψης.
2. Εξετάστε διαφορετικές προσεγγίσεις, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης, της αναερόβιας χώνευσης, των προγραμμάτων δωρεάς και της μετατροπής αποβλήτων σε ενέργεια.
3. Καθορίστε σαφείς στόχους για τη στρατηγική απόρριψής σας, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας και η κοινωνική ευθύνη.

Ανάπτυξη του Σχεδίου σας για Βέλτιστη Απόρριψη:

1. Ευθυγράμμιση Στόχων – ευθυγραμμίστε τη στρατηγική απόρριψής σας με τους πρωταρχικούς στόχους και αξίες του χώρου εργασίας σας. Για παράδειγμα, εάν η αειφορία αποτελεί προτεραιότητα, εστιάστε σε μεθόδους που ελαχιστοποιούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και προάγουν τη διατήρηση των πόρων.
2. Προσαρμογή – προσαρμόστε το σχέδιο απόρριψής σας για να ταιριάζει στις ανάγκες του χώρου εργασίας σας. Λάβετε υπόψη παράγοντες όπως ο όγκος των απορριμμάτων, η διαθέσιμη υποδομή, οι κανονιστικές απαιτήσεις και οι ευκαιρίες συμμετοχής της κοινότητας.

3. Εφαρμογή – αφού επιλέξετε τις καταλληλότερες μεθόδους απόρριψης, βάλτε σε εφαρμογή το σχέδιό σας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει επένδυση σε εξοπλισμό ή υποδομή, εκπαίδευση του προσωπικού σχετικά με τις κατάλληλες πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων και δημιουργία συνεργασιών με εξωτερικούς οργανισμούς.

1. Παρακολούθηση και Προσαρμογή – παρακολουθείτε τακτικά την απόδοση του συστήματος απόρριψής σας και κάνετε προσαρμογές όπως απαιτείται. Παρακολουθήστε βασικές μετρήσεις όπως τα ποσοστά εκτροπής απορριμμάτων, η εξοικονόμηση κόστους και ο αντίκτυπος στην κοινότητα για να διασφαλίσετε τη συνεχή επιτυχία.

Μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας:

1. Ολοκληρωμένη προσέγγιση – εξετάστε το ενδεχόμενο να συνδυάσετε πολλαπλές μεθόδους απόρριψης για να μεγιστοποιήσετε την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητα. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να εφαρμόσετε κομποστοποίηση για οργανικά απόβλητα ενώ παράλληλα συμμετέχετε σε προγράμματα δωρεών για πλεονάζοντα τρόφιμα.
2. Συνεχής Βελτίωση – δώστε έμφαση σε μια κουλτούρα συνεχούς βελτίωσης, όπου ζητείται ανατροφοδότηση από το προσωπικό και τους ενδιαφερόμενους φορείς ενώ τα διδάγματα που αντλήθηκαν εφαρμόζονται για να βελτιώσετε τη στρατηγική απόρριψής σας με την πάροδο του χρόνου.
3. Προώθηση και εκπαίδευση – εκπαίδευση του προσωπικού και των πελατών σχετικά με τη σημασία της μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων και το ρόλο που εκείνοι διαδραματίζουν στη διαδικασία. Ενθαρρύνετε αλλαγές συμπεριφοράς όπως προγραμματισμό γευμάτων, έλεγχο μερίδας και υπεύθυνες πρακτικές αγορών.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

1. Food waste index report, 2021. United Nations Environment Programme. (https://www.unep.org/resources/report/unep-food-waste-index-report-2021)
2. UNEP Food Waste Index Report, 2022. (https://www.oneplanetnetwork.org/knowledge-centre/resources/unep-food-waste-index-report)
3. How is food waste measured, and why does it matter? 2020. Academia, FAO, methods, quantity, studies, WRAP. (https://foodwastestories.com/2020/09/29/how-is-food-waste-measured-and-why-does-it-matter/)
4. Daniel Hoehn, Ian Vázquez-Rowe, Ramzy Kahhat, María Margallo, Jara Laso, Ana Fernández-Ríos, Israel Ruiz-Salmón, Rubén Aldaco (2023). A critical review on food loss and waste quantification approaches: Is there a need to develop alternatives beyond the currently widespread pathways? Resources, Conservation and Recycling. (188): 106671. ISSN 0921-3449. (https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2022.106671)
5. FW measurement – European Commission (europa.eu)
6. Supplementing Directive 2008/98/EC of the European Parliament and of the Council as regards a common methodology and minimum quality requirements for the uniform measurement of levels of food waste, 2019.(https://eur-lex.europa.eu/eli/dec_del/2019/1597/oj)
7. Caldeira C., Corrado S., Sala S. (2017): Food waste accounting: Methodologies, challenges and opportunities, Luxembourg: Publications Office of the European Union. (https://refreshcoe.org/wp-content/uploads/2018/02/JRC-technical-report_-food-waste_REV_2_online-final.pdf )
8. Caldeira C., Vlysidis A., Fiore G., De Laurentiis V., Vignali G., Sala, S. (2020). Sustainability of food wast biorefinery: A review on valorisation pathways, techno-economic constraints, and environmental assessment. Bioresource Technology. 312: 123575. (https://doi.org/10.1016/j.biortech.2020.123575).
9. Food waste and food waste prevention – estimates (Food waste and food waste prevention – estimates – Statistics Explained (europa.eu))
10. https://food.ec.europa.eu/document/download/7143f94e-600f-4df5-acef-5b332e7e44ec_en?filename=fs_eu-actions_action_platform_key-rcmnd_en.pdf
11. https://food.ec.europa.eu/safety/food-waste/eu-actions-against-food-waste/food-waste-measurement_en
12. https://pereto.kg/libraries/113?language=en
13. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) (http://www.fao.org/home/en/)
14. Ellen MacArthur Foundation (https://www.ellenmacarthurfoundation.org/)
15. European Commison Food Safety, Resources library https://food.ec.europa.eu/safety/food-waste/resources-library_en
16. United States Environmental Protection Agency https://www.epa.gov/system/files/documents/2021-11/from-farm-to-kitchen-the-environmental-impacts-of-u.s.-food-waste_508-tagged.pdf
17. Selvam, A., Ilamathi, P. M. K., Udayakumar, M., Murugesan, K., Banu, J. R., Khanna, Y., & Wong, J. (2021). Food waste properties. In Current Developments in Biotechnology and Bioengineering (pp. 11-41). Elsevier.
18. Food and Agriculture Organization of the United Nations (2011) Study conducted for the International Congress. Interpack2011, Germany https://www.fao.org/3/mb060e/mb060e00.pdf
19. Casonato, C., Garcia-Herrero, L., Caldeira, C., & Sala, S. (2023). What a waste! Evidence of consumer food waste prevention and its effectiveness. Sustainable Production and Consumption, 41, 305-319.
20. Oria, M., Schneeman, B. O., & National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (2020). Drivers of Food Waste at the Consumer Level and Implications for Intervention Design. In A National Strategy to Reduce Food Waste at the Consumer Level. National Academies Press (US).
21. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Committee on a Systems Approach to Reducing Consumer Food Waste; Oria M, Schneeman BO, editors. A National Strategy to Reduce Food Waste at the Consumer Level. Washington (DC): National Academies Press (US); 2020 Aug 21. 5, Strategy for Reducing Food Waste at the Consumer Level. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564030/

Παρουσίαση

Συγχαρητήρια για την ολοκλήρωση της Ενότητας 2 του Εκπαιδευτικού Μαθήματος ReS-Food. Μην ξεχάσετε να μοιραστείτε το επίτευγμά σας με τους φίλους σας!